सारोळा वनपर्यटन

जगप्रसिद्ध अजिंठा वेरूळ लेण्या अन देवगिरी किल्ल्या सारखे अनेक ऐतिहासिक वारसे लाभलेल्या औरंगाबाद जिल्ह्यात तशी निसर्गरम्य ठिकाणांची अजिबात कमतरता नाही.म्हैसमाळ सारखे थंड हवेचे ठिकाण प्रसिद्ध आहेच,पण याच्या जोडीला एक नवीन वनपर्यटन स्थळ म्हणून समोर येऊ शकते ते म्हणजे सारोळा (Sarola).

औरंगाबाद शहरापासून अगदी जवळच असलेलं डोंगरांच्या कुशीत वसलेलं अन गर्द वनात लपलेलं सारोळा हे अगदीच २५ ३० उंबऱ्यांच गाव.शहरातील ताणताणाव दूर ठेवून कुटुंब अथवा मित्रांसोबत एकदिवसीय सहलीवर जाण्याचे हे अत्यंत उत्तम ठिकाण आहे. म्हैसमाळच्या तुलनेत फारसे प्रसिद्ध नसलेलं सारोळा म्हैसमाळ ला उत्तम पर्याय ठरू शकतं.अगदी नुकतेच ७ ते ८ वर्ष पूर्वी या ठिकाणाच्या विकासाला सुरुवात झाल्यामुळे इथे लोकांची फारशी वर्दळ नसते.केवळ सुटीच्या दिवशी घराबाहेर पडणारी काही कुटुंब रविवार अथवा सार्वजनिक सुटीच्या दिवशी इथे निसर्गाचा आनंद लुटण्यास येतात.

औरंगाबाद–अजिंठा महामार्गावर फुलंब्री च्या दिशेने पुढे जातानाच एक छोटासा चौका घाट लागतो.हा घाट ओलांडून पुढे चौका गावाच्या अलीकडेच उजव्या हाताला सारोळा गावात जाण्याचा मार्ग आहे. हा मार्ग म्हणजे कच्ची सडक आहे त्यामुळे तो फारसा उठून दिसत नाही त्यामुळे उजव्या हाताला वनविभागाने सारोळा निसर्गपर्यटन केंद्र व उपाहारगृह अशी पाटी लावली आहे तेवढीच काय ती खूण,तिच्या शेजारून आत गेलं कि सुरु होतो वळणावळणांचा एक सुंदर निसर्ग प्रवास. छोटे छोटे घाट पार करत वर वर चढत जाणारा हा रस्ता हळू हळू घनदाट जंगलाच्या पांघरुणात घेऊन जातो.वाटेत लागणारा सारोळा तलाव अन डोंगरदऱ्या असलेलं सौंदर्य मन मोहून घेतं.उंच डोंगरमाथ्यावर नेणारा हा रस्ता जरी कच्चा असला तरी इथे वाहन चालवायचा मोह हा होतोच.दोन्ही बाजूंनी गर्द झाडीने वेढलेले रस्ते इथे कुणाला वाहन चालवण्याचा मोह होणार नाही?

हाच रस्ता पुढे सुमारे 7 किमी वर एका छोट्याशा २५ ३० घरांच्या गावाशेजारी घेऊन जातो, जिथे उजव्या हाताला एक लहान उद्यान आहे. हे आहे सारोळा गाव,उद्यानाला लागुनच वनविभागाचं एक निजामकालीन विश्रामगृह आहे.इथून पुढची वाट पायीच चालावी लागते, तशी या पायवाटेने वर वाहने जाऊ शकतात परंतु वनविभागाने हा रस्ता वाहनांसाठी बंद केला आहे,केवळ विशेष परवानगीची वाहनेच वरपर्यंत जाऊ शकतात. तसेही या निसर्गाचा आस्वाद घेण्यासाठी पायीच जाणे उत्तम.
खाली वाहने सोडून पायवाटेने वर जाताच समोर दोन वेगळे व्ह्यू पॉईंट आहेत.दोन उंच कड्यांच्या मधील दरीत खडकावर उभेराहून दूरदूर पसरलेली घनदाट हिरवळ पाहण्यासारखी आहे.

दोन बाजूला असलेले व्ह्यू पॉईंट

त्यातील पहिला व्ह्यू पॉईंट समोरील बाजूस येतो. हा व्ह्यू पॉईंट सुमारे 45 मीटर लांब असून इथे वर एक आरामगृह आहे.वाहन जाण्याकरिता केलेल्या रस्त्याने न जाता कड्या शेजारी असलेल्या मंदिरा मागून एक चढाईची वाट आहे तिथून सरळ वरच्या बाजूला जाता येते.या व्ह्यू पॉईंट ला उभे राहून सारोळा डोंगराची मागची बाजू,या सारोळा गावाबाजूची डोंगररांग,दऱ्या यांचे नितांत सुंदर दर्शन करता येते. येथे वनविभागाने एक टुमदार पॅगोडा उभारला आहे. बराच वेळ वाट पाहिल्यास खालच्या जंगलातील मोरांचे गीतगान इथे ऐकता येऊ शकते.

यातील दुसरा व्ह्यू पॉईंट हा दुसऱ्या कड्यावर उभारला आहे परंतु इथे वाहने नेण्याची वाट कधी न वापरल्याने उपयोगात नाही.पहिला कडा उतरून पुन्हा हा चढताना मात्र गर्द झाडीतून वाट काढावी लागते.गर्द झाडीझुडपांतून वाट चढत आपण वर जाताच लांबलचक पसरलेला पठाराचा भाग दिसतो. इथे वनविभागाने एक वॉच टॉवर उभा केला आहे. यातून या पठाराचं विहंगम दृश्य पाहता येत.

या व्ह्यू पॉईंट वरून एकीकडे सुंदर पठार तर दुसरीकडे सारोळा डोंगराची विरुद्ध बाजू अर्थात औरंगाबाद शहराकडील बाजू न्याहाळता येते. औरंगाबाद शहराच्या दिशेला हर्सूल चा भव्य तलाव नजरेस पडू शकतो.पूर्व पश्चिम पसरलेल्या औरंगाबादची धूसर प्रतिमा दिसते.वातावरण स्वच्छ असल्यास हडकोतील दूरदर्शन चा उंच टॉवर तसेच चिखलठाणचे नवीन विमानतळ यांचा अंदाज बंधू शकतो. आडव्या पसरलेल्या डोंगररांगा यांच्या मधोमध वसलेलं हे शहर इतिहास काळात कसं सुरक्षित ठेवता आलं असेल याची कल्पना येते.
एकीकडे औरंगाबादचं विहंगम दृश्य असताना दुसऱ्या बाजूला भव्य पठारावर दूरवर नजर खिळवून ठेवावी.आपले भाग्य असल्यास या भागात हरीण,नीलगायी,मोर,कोल्हे इत्यादी पशुंचे अपवादात्मक दर्शन होऊ शकते.

हाही कडा उतरून खाली आल्यावर वर उल्लेख केला ते छोटेसे गणपती मंदिर आहे.या मंदिराच्या शेजारीच दगडात कोरलेला पाण्याचा हौद (टाक) आहे.जमिनीतील झऱ्यातून येणारे पाणी पिण्यासाठी योग्य असल्याचे येथील भक्त सांगतात.हा हौद कधी खोदला ह्याबद्दल निश्चित माहिती नसली तरी हा पुरातनकालीन असावा.

इथून खालच्या बाजूस देखील दाट झाडी आहे,पण थोडे खाली उतरल्यास इथे एका सुंदर ओढ्याचा उगम नजरेस पडतो. तसे भरपूर पाउस झाला असेल तरच ह्या ओढ्याला पाणी असते इतर वेळी हा कोरडाच असतो.ओढ्यातूनच खाली उतरल्यास वाट शोधत आपण थेट जिथे वाहन सोडले तिथे उतरता येऊ शकते.वाटेत कुणा भक्ताची समाधी देखील नजरेस पडते.

हे तीन सद्य स्थितीत उल्लेख केलेली मी ठिकाणे येथे आहेत. परंतु जंगल सफरीचा अनुभव घ्यायचा असल्यास दुसऱ्या कड्या जवळून अनेक पायवाटा खालच्या जंगलात जातात,परंतु परतीच्या पायवाटेचे ज्ञान असल्या शिवाय आत जाणे धोक्याचे वाटते,कदाचित रस्ता हरवल्यास गोंधळ उडू शकतो.

वनपर्यटनाला इथे भरपूर वाव आहे सोबतच हे ठिकाण समुद्रसपाटी पासून १००० मीटर उंचीवर असल्याने याकडे थंड हवेचे ठिकाण म्हणून देखील पहिल्या जाते.प्रसिद्ध असलेल्या म्हैसमाळच्या धर्तीवर विकसीत होत असलेल्या सारोळा वनक्षेत्राला औरंगाबादच्या जनतेच्या मनात हळूहळू महत्व प्राप्त होत आहे.

जायचे कसे: औरंगाबाद हून अजिंठ्याच्या दिशेने जाताना वाटेत छोटासा चौका घाट लागतो,त्याला ओलांडून पुढे बुद्ध अंतरराष्ट्रीय विद्यालय आहे,तिच्या थोडे पुढे उजव्या हाताला वनविभागाच्या सारोळा उपहारगृहाची पाटी आहे,तिथून आत वळायचे हा रस्ता थेट सारोळा गावात जातो.
जाण्याची सोय: इथे जाण्याकरिता स्वतःचे वाहन असणे आवश्यक आहे.वर्दळ नसल्यामुळे सार्वजनिक वाहतूक उपलब्ध नाही.घाटमाथ्याचा रस्ता व तुरळक वस्ती यामुळे उत्तम स्थितीत असणारे वाहनच वापरणे हिताचे.
अंतर: सुमारे २४ कि.मी.(सिडको बसस्थानक येथून)

विशेष सूचना: हे स्थळ अद्याप प्रकाशझोतात आलेले नसल्याने सुट्टीचे दिवस वगळता इथे अजिबात वर्दळ नसते,त्यामुळे सुरक्षेचा प्रश्न म्हणून समूहानेच गेलेले उत्तम.सोबत थोडे फार खाद्यपदार्थ व मुबलक पाणी असू द्यावे. आणि महत्वाचे हे निसर्गरम्य ठिकाण सोबत नेलेले प्लास्टिक इत्यादी कचरा तिथेच फेकून येण्याऐवजी हा परिसर आहे तसाच स्वच्छ ठेवण्याचा प्रयत्न करू या.

औरंगाबाद जिल्ह्यातील लोकप्रिय नसलेल्या पर्यटन अथवा ऐतिहासिक स्थळांची माहिती देणारी हि मालिका अशीच सुरु राहील,यात लवकरच लहुगड,किल्ले अंतुर,सुतोंडा किल्ला,वाडीचा किल्ला (वेताळवाडी),जंजाळ किल्ला,तलतम गड,घटोत्कच लेणी,गौताळा इत्यादी सर्व ठिकाणांना भेटी देऊन त्यांची योग्य माहिती देण्याचा मी प्रयत्न करेन.

सारोळा वनातली हि काही चित्रे